Ήταν άνοιξη του 1940.Οι Ναζί καταλαμβάνουν την Κοπεγχάγη.Παρελαύνουν μέσα στους δρόμους της πόλης και ο φυσικός Niels Bohr έχει μόνο λίγες ώρες ή λίγα λεπτά στη διάθεσή του για να κάνει 2 βραβεία Nobel να εξαφανιστούν.Τα μετάλλια αυτά είναι φτιαγμένα από χρυσό 23 καρατίων,είναι γυαλιστερά και χαραγμένα.
Όμως οι δύο βραβευμένοι με Nobel επιστήμονες, o ένας εβραϊκής καταγωγής και ο άλλος πολιτικός αντίπαλος των Ναζί έχουν στείλει τα μετάλλιά τους στο Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής Bohr για να τα προστατεύσουν.H πράξη τους αυτή αποτελεί παράπτωμα,το οποίο τιμωρείται αυστηρά, αν γίνει αντιληπτό από τη Γκεστάπο.
Oι δύο επιστήμονες ,ο James Franck (βραβείο Nobel Φυσικής 1925) και ο Max von Laue (βραβείο Nobel Φυσικής 1914) στέκονται μπροστά στο γραφείο του Bohr σα δύο κατάδικοι.
Ο Bohr ξέρει ότι αποτελεί στόχο για τους Ναζί ( το Ινστιτούτο Bohr προστάτευε Εβραίους επιστήμονες για χρόνια).Πραγματικά δεν ξέρει τι να κάνει.Εκείνη την ημέρα στο Ινστιτούτο δούλευε ένας Ούγγρος χημικός ο Georgy de Hevesy (ο οποίος θα κέρδιζε και αυτός το Νοbel Χημείας το 1943).Όπως έγραψε αργότερα ο ίδιος, "πρότεινα να θάψουμε τα μετάλλια" αλλά ο Bohr αρνήθηκε.Ήξερε ότι οι Ναζί θα έψαχναν παντού.Έτσι ο Hevesy στράφηκε στη Χημεία.Θα έκανε τα μετάλλια να εξαφανιστούν."Θα τα διαλύσω" είπε. Ενώ λοιπόν τα στρατεύματα κατοχής έκαναν παρέλαση στους δρόμους της Κοπεγχάγης, ο Hevesy διέλυε τα μετάλλια των Franck και Laue.
Αυτό δεν ήταν εύκολη μια εύκολη δουλειά, καθώς ο χρυσός είναι ένα πολύ σταθερό μέταλλο.Δε μαυρίζει, δεν αναμειγνύεται εύκολα, δε λιώνει εύκολα , παρά μόνο με "aqua regia" ένα μείγμα από 3 μέρη υδροχλωρικό οξύ και ένα μέρος νιτρικό οξύ.
Ήταν ένα εξοντωτικό απόγευμα.Όπως διηγείται ο Hevesy στην αυτοβιογραφία του "ο χρυσός επειδή διαλύεται δύσκολα, το πείραμα προχωρούσε πολύ αργά και η αγωνία μεγάλωνε".Τελικά τα δύο μετάλλια διαλύθηκαν και μετατράπηκαν αρχικά σε ένα άχρωμο υγρό ,το οποίο στην συνέχεια έγινε ροδακινί και μετά ένα λαμπερό πορτοκαλί διάλυμα.Με την άφιξη των Ναζί στο Ινστιτούτο και τα δύο βραβεία είχαν ήδη μπει σε μια φιάλη,η οποία παρέμεινε στα ράφια του εργαστηρίου.Όταν οι κατακτητές έφτασαν εκεί, έκαναν τα πάντα άνω-κάτω για να βρουν οτιδήποτε θα μπορούσε να ενοχοποιήσει τον Bohr,αλλά δεν βρήκαν τίποτα.Ο Hevesy εγκατέλειψε την Κοπεγχάγη και όταν αργότερα μετά το τέλος του πολέμου επέστρεψε βρήκε την φιάλη απείραχτη εκεί που την είχε τοποθετήσει.
Πηγή Krulwich Wonders
Φροντιστήριο Φυσικής-Χημείας
Τζικόπουλος-Βαρδούλη
Τοπάλη 79 Βόλος
